مسجد گوهرشاد
27 شهريور 1392 ساعت 16:43
وبلاگ معراج آسمانی نوشت : یكی از بناهای باشكوه و باستانی عهد تیموری كه در اوایل قرن نهم هـ.ق بنا شده، مسجد گوهرشاد است. این بنای تاریخی در جنوب حرم مطهر رضوی قرار دارد و به رواقهای دار السیاده و دار الحفاظ متصل است. این مسجد به دستور بانو گوهرشاد، دختر امیر غیاث الدین ترخان، از امرای جغتایی، همسر شاهرخ تیموری در سال 821 هـ.ق توسط معمار معروف ایرانی، قوام الدین شیرازی، با بهكارگیری سبك معماری دوران تیموری ساخته شد. كاشیكاری مسجد، نمونهای از شاهكارهای عهد تیموری است. طاقهای گنبدی شكل مسجد و منارههای آن با ویژگی و تزیینات خاص و با استفاده از سبك مقرنس، همچنین نقوش و خطوط دیواری بر روی زمینة گچی و معرقكاری ممتاز عصر تیموری، جلوههای بینظیری را به نمایش گذاشته است. این بنای باستانی، نمونة كامل و برجستة هنر ایرانی به شمار میرود كه تمام خصوصیات و ویژگیهای معماری سنتی در آن بهكار رفته است. بهویژه ایوان جنوبی مسجد به نام ایوان مقصوره، با حدود 500 متر مربع مساحت، 37 متر طول و 5/25 متر ارتفاع، از باشكوهترین ایوانهای مسجد است. ضلعهای مسجد، همه با كاشیهای معرق نفیس آراسته شده و در تمام دیوارها و غرفههای آن اسماء الله و آیات قرآن و احادیثی كه بعضی مربوط به مسجد است، وجود دارد. كتیبه ممتاز و تاریخی بایسنقر (فرزند گوهرشاد) كه از بهترین ثلثنویسان عهد تیموری بوده، با زیباترین خطوط ثلث بر پیشانی ایوان مقصوره خودنمایی میكند و تاریخ بنای مسجد بر كاشی معرق، در این كتیبه به چشم میخورد. محراب، یك پارچه از سنگ مرمر با تزیینات و كندهكاری و كتیبهای در میان مقرنسكاریهای آن، نمایانگر هنر آن دوران است.منبر صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) واقع در كنار محراب ایوان مقصوره، از لحاظ قدمت حائز اهمیت است. این منبر نفیس، از چوب گردو و گلابی با شیوة منبتكاری بدون به كار رفتن میخ در آن، به دست پر توان استاد محمد نجار خراسانی، منبت كار معروف عصر فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. منبر صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در سال 1325 هـ.ش توسط مرحوم استاد حیدر نیكنام گلپایگانی مرمت شد. گنبد رفیع مسجد بر فراز ایوان مقصوره، بر عظمت این بنا افزوده است. ارتفاع گنبد حدود 41 متر و فضای خالی بین دو پوشش گنبد، 10 متر است. سطح خارجی آن با آجر لعابدار و یك كتیبه با خط كوفی تزیین شده است. در دو طرف این ایوان، دو مناره هر كدام به ارتفاع 43 متر از كف مسجد ساخته شده و دارای كتیبههایی چند است. مسجد گوهرشاد صحنی به وسعت 2800 متر مربع دارد و زیربنای آن 9400 متر مربع است. بنای مسجد شامل 8 ایوان بزرگ و هفت شبستان است. گنبد خانه پشت ایوان مقصوره، با شبستانهای یك طبقه، بخشهای مختلف مسجد را به هم ربط میدهد. ایوان جنوبی، ایوان مقصوره نام دارد و ایوان شمالی، معروف به ایوان دار السیاده است. ایوان شرقی، ایوان اعتكاف نامیده میشود و ایوان غربی، ایوان شیخ بهاء الدین نامگذاری شده است. نام بانو گوهرشاد، بانی مسجد، در ایوان شمالی مسجد (ایوان دار السیاده) بر كاشی معرق به رنگ زرد و خط ثلث نوشته شده است. این ایوان با معرقكاری زیبایی تزیین شده و بر سر در ورودی آن به رواق دار السیاده، پنجرهای نقره از آثار عهد قاجاریه نصب شده است. دو ایوان شرقی و غربی مسجد گوهرشاد، با معرقكاری ممتاز و كتیبههایی به خط ثلث، مسجد را به رواق امام خمینی (قدس سره) و بست شیخ بهاء الدین مرتبط میكند. این مسجد در طول زمان بر اثر عوامل طیبعی و انسانی صدمات زیادی دیده است؛ از جمله در زمین لرزه سال 1084 هـ.ق، ایوان مقصوره صدماتی دید كه مورد بازسازی قرار گرفت. مرمتهای دیگر مسجد پس از گلوله باران روسها در سال 1330 هـ.ق بود كه به صدمه دیدن گنبد و ایوانهای مسجد انجامید. گنبد و ایوان مقصوره و ایوانهای شرقی و غربی مسجد در سال 1339 هـ.ق مورد بازسازی اساسی قرار گرفت.
کد مطلب: 8766
آدرس مطلب: https://www.baham91.ir/vdci.qavct1ayqbc2t.html