همه با هم - خوش یمنی تلاقی نوروز با روز شنبه!!

وبلاگ شهریار زاهدان نوشت:
اگر اندکی درباره گاه‌شمار و تقویم ایرانیان در طول تاریخ بدانیم و از دقت بی نظیر تعیین رویدادهای طبیعی در این گاهشمارها آگاهی داشته باشیم، خواهیم دانست که به رغم ممکن نبودن تعیین دقیق لحظه تحویل سال در نزد عامه، دانشمندان به خوبی از این موضوع آگاه بودند که یکسال طبیعت، از 365 روز بیشتر و از 366 روز کمتر است؛ آنقدر که سال کبیسه را برای تنظیم گاه شمار ابداع کرده بودند.

لحظه تحویل سال، نه یک موضوع رسمی در تقویم، که اتفاقی نمادین در گاهشماری ایرانیان به شمار می‌اید که در دهه های اخیر، به مدد پیشرفت های بشری می‌توان زمان دقیقش را محاسبه و اعلام کرد و بر این اساس، از نیمه شب 29 اسفند (در سالهای غیر کبیسه) به بعد، اول فروردین محسوب می‌شود؛ خواه لحظه تحویل سال مثل امسال دو و ربع باشد و خواه هر ساعت دیگری.

البته راه راحت تری هم برای پاسخ دادن به این سوال وجود دارد که چه بسا برای آنانی که کمی سن و سال بیشتری دارند، آشنا تر باشد. اینکه از قدیم مرسوم بوده روز نخست فروردین در تقویم هفتگی را از هم بپرسند و به تناسبش حتی خرافه بافی کنند. مثلا اگر نوروز به سه شنبه می‌افتاد، دلالت می‌کرد که «حال سلاطین پریشان باشد و حرب و جدال و خونریزی و کشتار بسیار و بلکه همه جانبه گردد ... گرما و مرگ و میر و بیماری و دروغ و خیانت و حیله و خدعه و جاسوسی و ستم زیاد گردد ... از جانب مشرق بزرگ صاحب نامی تلف شود و باران های موسمی ببارد و خرابی های زیاد به بار آید و...» (برگرفته از خرافه‌های نوروزی که جعفر شهری در کتاب طهران قدیم گردآورده است)

بدین ترتیب اول نوروز، هر کدام از روزهای هفته می‌شد، دلالت بر وقوع امری داشت. چیزی که در طالع بینی های شرقی بسیار مشابه آن دیده می‌شود و البته نزد برخی ملت ها بسیار مهم هم تلقی می‌شود و در سالهای اخیر به مدد نشریات و مجلات مختلف، در کشورمان هم طرفدارانی یافته است.

این نگاه به تقارن روزهای هفته با اول فروردین یا همان نوروز، -فارغ از آنکه به خرافات منتج می‌شد، به خوبی نشان می‌دهد که نوروز تا چند دهه پیش فاقد لحظه تحویل سال بوده است و از زمانی لحظه تحویل مهم شده و اصطلاحا در باور عامه جا افتاده که علم نجوم مدرن در کشورمان پا گرفته و شاهان با تکیه بر مستندات منجمین، شلیک توپ در لحظه تحویل سال را دستور داده‌اند.

ماجرا زمانی جالب تر می‌شود که می‌بینیم در تقارن نوروز با روزهای مختلف هفته، تقارن نوروز و شنبه جایگاه ویژه‌ای داشته است. آنقدر که «نوروز به شنبه افتاد» تبدیل به یکی از ضرب المثل های مشهور کشورمان شده و وقوعش، خوش یمنی تلقی می‌شده است.

البته این ضرب المثل در مواقعی کاربرد دارد که اتفاقی پس از مدت ها انتظار رخ دهد و مثلا کسی قرضش را بعد از مدت ها پرداخت نماید ولی باز در پس این کارکرد هم می‌توان خوش یمنی خاصی را دید. خوش یمنی ای که تاحدودی منطقی هم به نظر می‌رسد.

شاید از خودتان بپرسید که مگر می‌شود تلاقی نوروز با شنبه را خوش یمن خواند و از منطقی بودن سخن گفت؟ بله که می‌شود! اولین روز در اولین ماه سال جدید، اولین روز هفته است که معنایش طولانی تر شدن تعطیلات است. درست خوانده‌اید؛ اگر نوروز به شنبه بیافتد، یعنی سیزده به در پنج‌شنبه است و می‌توان فردایش را هم به تعطیلات چسباند و نگران حضور در محل کار، در کلاس درس و... با خستگی نبود!

قبول کنیم که این گزاره برای خیلی هایمان خوش یمنی به حساب می‌آید، هرچند هنوز نمی‌دانیم آیا خوش یمن خواندن نوروزی که به شنبه می‌افتاد در قدیم هم به این دلیل بوده یا نه؟!