همه با هم - کدام عزم ملّی در اقتصاد و فرهنگ؟

وبگاه "نسیم توسعه" نوشت: سرانجام سال ۱۳۹۲ با تمام فرازها و فرودهایش در حالی به پایان رسید که مردم ایران دو نیمه بسیار متفاوت را در حیات سیاسی کشور خود مشاهده نموده و حدود نه ماه از سال را با امیدی وصف ناشدنی در جهت بهبود شرایط خود و وطن عزیزشان، پشت سر نهاده‌اند.
اکنون و در آغاز سال ۱۳۹۳ که توسط رهبر معظم انقلاب حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان سال “اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی” نامگذاری شده است، باید نگاهی مختصر به رویدادهای سال گذشته داشته باشیم تا بهتر بتوانیم در سال جدید به اهداف تعیین شده دست یابیم.
سال ۱۳۹۲ که از سوی رهبر معظم انقلاب، سال حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی نام گرفته بود را می‌توان سالی سرشار از حماسه سیاسی برای ایرانیان دانست. حماسه سیاسی مردم در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، حضور گسترده مردم در دفاع از آرمان‌های انقلاب در یادروزهای انقلاب مانند ۲۲ بهمن، مذاکرات مستقیم و البته آشکار ایران با امریکا در چارچوب مذاکرات ۱+۵ و … را می‌توان نشانه‌های بارز حماسه سیاسی در سال ۱۳۹۲ و محقق شدن این بخش از فرمایشات رهبر معظم انقلاب در مورد سال ۱۳۹۲ دانست.
اما در بحث اقتصاد و حماسه اقتصادی در این سال، باید به صراحت از عدم تحقق حماسه اقتصادی و بلکه افزایش مشکلات اقتصادی مردم و تکرار برخی رویه‌های ناکارآمد قبلی در سال گذشته و به خصوص در دولت یازدهم سخن گفت، آنچنان که رهبر معظم انقلاب در برنامه و پیام نوروزی خود در ابتدای امسال(۱۳۹۳) به صراحت به انتقاد از برنامه‌های اقتصادی سال گذشته پرداخته و می‌فرمایند:(در باب حماسه‌ اقتصادی کاری که باید انجام بگیرد و توقع بود که اتفاق بیفتد، اتفاق نیفتاد. تلاش‌هایی انجام گرفت که مورد سپاس است، ولی کار بزرگی که باید در زمینه‌ حماسه‌ اقتصادی انجام بگیرد، همچنان در پیش‌روی ما است و ما موظفیم که این حماسه را به وجود بیاوریم). ۱
سال گذشته سالی بود که دکتر محمود احمدی‌نژاد بعد از هشت سال ریاست جمهوری، دولت و قدرت را به دولت یازدهم و رئیس جمهور جدید یعنی دکتر حسن روحانی تحویل دادند. این تغییر و تحول که از ابتدای سال دارای حاشیه‌ها و مسایل مختلف داخلی و خارجی بود، با ایجاد موجی از امید و خوشحالی و البته خوش‌خیالی در بین مردم و حتی برخی مسئولین، به مرور زمان تبدیل به نوعی دل‌نگرانی و یأس نگران کننده‌تر از قبل نیز گردید!
علیرغم هشدارها و توصیه‌های آیت‌الله خامنه‌ای، اختلافات سیاسی و تقابل میان جریان‌ها و جناح‌های سیاسی کشور در دولت یازدهم نیز روند افزایشی به خود گرفته و فضای کشور را با برخی تنش‌ها مواجه ساخت. دولت یازدهم و بسیاری از مسئولین و مدیران این دولت که منتقد دولت دکتر احمدی‌نژاد بوده و به شدت از دولت پیشین انتقاد نموده و مشکلات کشور به ویژه در بعد اقتصادی را ناشی از سوء‌مدیریت یا نبود مدیریت کارآمد در دولت دهم می‌دانستند، در چند ماه اخیر نشان دادند که انتقادات آنان بیشتر ناشی از برخی معادلات و تقابل سیاسی بوده و دولت جدید اکنون در یک فرافکنی عجیب به دنبال آنست که همه مشکلات اقتصادی را متوجه تحریم‌های خارجی و بخشی از آن را نیز متوجه دولت دکتر احمدی‌نژاد نماید!
دولت جدید و کارشناسان اقتصادی آن که از اقدامات دولت پیشین به شدت ایراد می‌گرفتند و سیاست‌های اقتصادی آن را نوعی گداپروری می‌دانستند، در دولت یازدهم به اقدامات عجیبی مانند ارایه سبد کالایی به برخی اقشار مردم پرداختند، طرح غیرکارشناسی شده و پر ایرادی که صدای همه مردم و حتی طرفداران دولت یازدهم را نیز بلند نموده و سرانجام دکتر روحانی را مجبور به معذرت خواهی نمود!
پیش اندیشی سال ۱۳۹۳
اکنون در آغاز سال جدید هنوز نیز امید به تدبیر دولت یازدهم تنها در به نتیجه رسیدن مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ یا بهتر بگوئیم مذاکرات ایران با اروپا و امریکا خلاصه می‌شود. امیدواری مردم برای بهبود اوضاع ایران و رفع مشکلات اقتصادی خود با تردیدهای بیشماری روبرو شده است.
آیا قرار است در سال جدید نیز تنها راهبرد دولت برای رفع مشکلات، تکیه بر مذاکرات با غرب باشد؟
آیا اقتصاد ایران در سال جدید نیز باید از ضعف سیاست‌ها و مدیریت‌ها رنج ببرد؟
آیا فرهنگ ایران در سال جدید باید در پس‌پرده و بعد از دیگر مؤلفه‌های توسعه، قرار گیرد؟
چه کسانی مسئول حفظ و گسترش فرهنگ ایران هستند؟
چگونه می‌توان اقتصاد و فرهنگ ایران را تثبیت و سپس قوی‌تر نمود؟
به نظر می‌آید دولت یازدهم نیز دچار برخی ضعف‌ها و ناکارامدی ‌ در سیاست‌ها، عدم شفافیت و اعلام عمومی برنامه‌های اقتصادی، تدوین و اجرای برخی برنامه‌های بحث برانگیز مانند سبد کالایی در بخش اقتصادی شده است.
هر چند امید و افزایش آن در جامعه را باید یکی از مهم‌ترین ارکان موفقیت یک دولت دانست اما دولت امید و تدبیر نتوانسته است تاکنون به یک موفقیت نسبی در اقتصاد و بهبود شرایط اقتصادی مردم دست بیابد. برخی سخنان و اقدامات وزیران و مدیران اقتصادی دولت که معمولاً با انتقاد مردم و حتی نزدیکان رئیس‌جمهور نیز روبرو شده است، نشان از عدم یکپارچگی و همسویی تیم اقتصادی و یا برنامه‌های اقتصادی دولت دارد.
هر چند مذاکرات و سونامی دیپلماسی ایرانی طی حدود هفت ماه گذشته دارای نتایج تبلیغی خوبی در داخل و نیز در صحنه بین‌المللی بوده است اما نتایج عملی این مذاکرات در داخل کشور چندان ملموس نبوده و مورد پذیرش قرار نگرفته است.
اقتصاد ایران
رهبر معظم انقلاب در ادامه فرآیند چند سال اخیر خود، برای سال ۱۳۹۳ نیز از اقتصاد برای نامگذاری سال جدید استفاده نمودند. این امر نشان از اهمیت و ارجحیت جایگاه اقتصاد در نزد رهبری دارند. اهمیت فوق‌العاده اقتصاد و رفع مشکلات اقتصادی کشور و مردم موجب شده است تا رهبر انقلاب در ابتدای چند سال اخیر و نیز در مراسمات مختلف، مکرراً نسبت به مسایل اقتصادی هشدار و توصیه‌هایی به مسئولین داشته باشند.
علیرغم تمام هشدارها و توصیه های رهبری در سال های اخیر و حتی در سال ۱۳۹۲، به نظر می‌آید این توصیه‌ها و هشدارها از سوی مسئولین مورد غفلت و بی‌توجهی قرار گرفته ‌است!!
اهمیت و ضرورت بهبود و تقویت اقتصاد ایران در بیش از پنج سال اخیر به دغدغه اصلی رهبر انقلاب تبدیل شده و ایشان مستمراً به لزوم بهبود، چگونگی و چرایی مشکلات اقتصادی کشور پرداخته و در سال گذشته بود که نظریه “اقتصاد مقاومتی” را به عنوان یکی از راهکارهای رهایی اقتصاد ایران از بند تحریم‌ها و حملات غرب بر علیه ایران، مطرح نموده‌اند.
مباحثی مانند: هدفمندی یارانه‌ها و ادامه فرآیند این سیاست اقتصادی، بیکاری گسترده و افزایشی، تورم، کاهش قدرت خرید مردم و در نهایت نارضایتی مردم از شرایط اقتصادی ایران را باید از مهمترین مباحث اقتصادی کشور در سال ۱۳۹۳ دانست.
فرهنگ ایران
یکی دیگر از مؤلفه‌های مورد نظر رهبر انقلاب در سال جدید را باید فرهنگ ایران دانست. فرهنگ ایرانی و اسلامی ایران که دارای پیشینه‌ای چند هزار ساله در رویکرد ایرانی آن می‌باشد.
فرهنگ و تمدن ایرانی که متأسفانه طی چند سال اخیر به شدت مورد تهاجم فرهنگ غربی و حتی فرهنگ‌های شرق آسیا قرار گرفته است، همچنان از ظرفیت‌ها و استعدادهای بالقوه‌ای برخوردار است که فرهنگ و تمدن ایرانی را در دنیا بی‌نظیر ساخته است.
به نظر می‌آید در بعد فرهنگی، نهادها و سازمان‌های متولی مانند دولت، صدا و سیما و …، باید به تغییر رویکردهای خود در زمینه تثبیت و گسترش فرهنگ ایرانی پرداخته و از اقدامات شتابزده و سطحی، خودداری نموده و از نگاه تک‌بعدی و تمرکز بر اسلامیت فرهنگ ایرانی پرهیز و به فرهنگ و تمدن ایرانی و پارسی نیز توجه ویژه و خاص داشته باشند.
دانشگاه‌ها، مدارس و حتی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران طی چند سال اخیر بیشتر به دنبال رواج و گسترش فرهنگ غربی و یا شرقی غیر ایرانی بوده‌اند که صدا و سیما در این زمینه گویا رویه‌ای ضد ایرانی را در پیش گرفته است!
عدم بازگویی و بازآفرینی فرهنگ و تمدن ایرانی را می‌توان در بیشتر سیاست‌ها و برنامه‌های نهادهای متولی فرهنگ ایران به خوبی مشاهده نمود، این سهل‌انگاری به مرور زمان تبدیل به دفع فرهنگ و تمدن ایرانی و جذب فرهنگ غربی و شرقی شده و نسل آینده به جای افتخار به تمدن ایرانی خود، شاید از داشتن چنین فرهنگ و تمدنی احساس حقارت نماید، همانگونه که رهبر انقلاب در سخنرانی اول فروردین ۱۳۹۳ در حرم مطهر امام رضا(ع) می‌فرمایند:(برخی عزم راسخ ملت را به هم می‌زنند در مسائل مهم مربوط به سرنوشت کشور. جای احساس عزت و اعتماد به نفس ملی، احساس حقارت ملی را به آنها تزریق می‌کنند).۲
به نظر می‌آید سال ۱۳۹۳ را باید سالی سرشار از رویدادهای مهم برای ایران و ایرانیان دانست که رویدادها و رویکردهای فرهنگی و اقتصادی آن از اهمیت بیشتری برخوردار خواهند بود. اقتصاد ایران در سال جدید را نباید به سیاست خارجی و به خصوص مذاکرات هسته‌ای با غرب و امریکا گره زده و تنها به بهبود احتمالی روابط با غرب، تکیه نمود.
نکته مهم در سخنان رهبر معظم انقلاب که باید سرلوحه اقدامات ما در سال جدید باشد را می‌توان در همان “عزم ملی ” مشاهده نمود. در واقع عزم ملی را باید از دو سو مورد توجه قرار داد. یکی از جهت پیشینه و تاریخ سراسر افتخار و بزرگی ایرانیان و توجه آنان به هویت، فرهنگ و ملیت خود و از سوی دیگر عزم ملی را باید در همگرایی، همسویی و همدلی یکایک مردم ایران زمین در زمینه بهبود شرایط وطن خود، مورد توجه و اهتمام قرار داده و لازم است تا دولت ضمن کاهش تقابل و حساسیت‌های سیاسی و جناحی موجود در جامعه، از پشتیبانی و عزم ملی در زمینه حمایت از سیاست‌های راهبردی کشور، کمال استفاده را داشته ببرد.
به هرحال امیدواریم فرمایشات مهم رهبر انقلاب در زمینه دغدغه‌های اقتصادی و فرهنگی، مورد اهتمام و توجه مسئولین دولت و سایر قوای نظام قرار گرفته و عزم ملی همه مسئولین و مردم برای بهبود شرایط کنونی، جزم، همسو و همگرا گردد.
منابع:
۱- پایگاه‌ اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه‌ای – موسسه پژوهشی و فرهنگی انقلاب اسلامی.۲۹/۱۲/۱۳۹۲٫ به آدرس:
http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=25952
2- پایگاه‌ اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه‌ای – موسسه پژوهشی و فرهنگی انقلاب اسلامی.۱/۱/۱۳۹۳٫ به آدرس:
http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=25991