معرفت به حقّ امام چیست؟
تاریخ انتشار : شنبه ۲۰ ارديبهشت ۱۳۹۳ ساعت ۰۷:۴۳
وبگاه "اشراق" نوشت:
همیشه این سئوال مطرح بوده است که مقصود از «عارفاً بحقِّه» که در بسیاری از روایات آمده چیست؟1 شناختِ حقِّ امام آشنائی و اعتقاد پیدا کردن به چه مسائلی است؟
مطمئن ترین جواب را در متن احادیث می یابیم،زیرا همین سئوال را از حضرت امام صادق(ع) می کنند که:مقصود از «عرفان به حق امام چیست؟»
امام می فرماید:بداند او امامی است که اطاعتش [از طرف خدا] فرض و واجب است،او دور از وطن2 و شهید3 است.
در حدیثی که راجع به ثواب فراوان زیارت سیدالشهدا(ع) است در بیان شرط آن تعبیری پر معنی آمده:«عارفاً بحقِّه یأتَمُّ به»4؛شناسا به حق امام که او را پیشوا قرار داده پیروی اش می کند.
درباره زیارت اباعبدالله الحسین(ع) باز معرفت زائر را چنین بیان می کند:«عرّف بحقه و حُرمته و ولایته»5؛حق امام و احترام و ولایتی که دارد بشناسد.
بیان حق امام
نویسنده همین مقدار از سخنان معصومین را کافی برای توضیح معنی «معرفتِ حق امام» می داند.امّا آنچه به اختصار باید بیان شود موضوع پر اهمیت «حق» است در اسلام که خود شرحی گسترده دارد،و از «حقُّ الله» آغاز و تا «حق مَرکوب» و زمینی که شخص در اختیار دارد – و باید آباد نماید – ادامه می یابد و همه را در بر می گیرد.6
در اینجا مقصود از «حق» تکلیف و مسئولیتی است که مسلمان نسبت به آفریدگار،خانواده،محیط کار و زندگی،جامعه،هیأت حاکمه و وسائل زندگی و خلاصه آنچه خدا در اختیارش قرار داده دارد.در این باره معمولاً از حق پدر و مادر و همسایه و معلم زیاد شنیده ایم امّا حق بسیار مهمی که نشنیده ایم حق امام یعنی پیشوای دینی و رهبر فکری و حکومتی است7 و این است واقعیتی که طاغوتها از اعتقاد مردم به آن بیمناکند و از نشر و تبلیغ آن ممناعت می نماید.و به همین سبب کمتر بازگو شده است.
این حقیقت مورد قبول شیعه است که پیشوایی و ولایت امامِ منصوص و معیّن (به وسیله ی رسول خدا(ص)) در همه ابعاد زندگی مأمومین است.8 و همانطور که واسطه ی فیوضات الهی بر بندگان است،و مُبلّغ احکام شریعت و عالم به ظاهر و باطن قرآن و حقایق امور می باشد،همچنین در امور زندگی و اداره اجتماع و تعیین خط مشی حکومت اسلامی،همه و همه نیز امام واجب الاطاعه و قبول فرمانش فریضه است.
نکته
بعد از زیارت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) بیشترین تأکید درباره ی زیارت امام هشتم علی بن موسی الرضا(ع) شده.این تأکید و تشویق سبب روی آوردن شیعیان به زیارت هشتمین امام در مشرق کشورهای اسلامی – یعنی خراسان – شد که از آثار فرخنده ی آن ترویج مذهب شیعه در این سرزمین بود.
با ظهور صفویه و رسمیت یافتن تشیع و توجه زمامداران به آبادانی حرم مطهر رضوی ایجاد موقوفات و تأسیس مدارس دینی و کتابخانه ها و وجود علمای برزگ ادبی و دینی،مشهدالرّضا یکی از پایگاههای مهم تشیّع گردید.
پس از انقلاب اسلامی این روند بحمدالله پیشرفت بسیاری داشت،و مخصوصاً اماکن زیارتی و خدمات فرهنگی و درمانی گسترش چشمگیری یافت،که حاکی از مدیریت صحیح و سالم آستان قدس رضوی است.والحمدلله ولیِّ النِّعَم.
پی نوشت ها
1- ابن قولَوَیه در باببی مخصوص 17 حدیث نقل می کند با این مضمون مشترک که:هر کس سیّدالشهدا(ع) را «با معرفت به حقش» زیارت کند همه گناهانش آمرزیده می شود.
2- چون حدیث درباره ی زیارت ثامن الائمه است این تعبیر (یعنی غربت و دوری از وطن) آمده.
3- وسائل الشیعه،10/435.
4- کامل الزیارات،139.
5- همان،138،حدیث 3.
6- برای آشنایی با این حقوق از امام زین العابدین(علیه السلام)،تُحف العقول با ترجمه فارسی از انتشارات کتابفروشی اسلامیه،260 به بعد.
7- امام زین اعابدین(علیه السلام) می فرمایند:واجب ترین همه این حقوق بر تو حق پیشوایان تو است.و سپس حقوق رعیت و سپس حقوق خویشانت...و حق پیشوایان که بر تو است سه گونه است،واجب ترشان حقِّ حاکم است که تدبیر کار تو به دست اوست سپس حق آموزگار...» تُحف العقول،رسالة الحقوق،261.
8- برای آگاهی بر ابعاد مختلف ولایت ائمه معصومین رجوع شود به:ولاء و ولایتها،مرتضی مطهری.
منبع : گزیده ی شوق دیدار – زیارت و دورنمایه ی آن – دکتر محمّد مهدی رکنی یزدی.
انتهای پیام
همیشه این سئوال مطرح بوده است که مقصود از «عارفاً بحقِّه» که در بسیاری از روایات آمده چیست؟1 شناختِ حقِّ امام آشنائی و اعتقاد پیدا کردن به چه مسائلی است؟
مطمئن ترین جواب را در متن احادیث می یابیم،زیرا همین سئوال را از حضرت امام صادق(ع) می کنند که:مقصود از «عرفان به حق امام چیست؟»
امام می فرماید:بداند او امامی است که اطاعتش [از طرف خدا] فرض و واجب است،او دور از وطن2 و شهید3 است.
در حدیثی که راجع به ثواب فراوان زیارت سیدالشهدا(ع) است در بیان شرط آن تعبیری پر معنی آمده:«عارفاً بحقِّه یأتَمُّ به»4؛شناسا به حق امام که او را پیشوا قرار داده پیروی اش می کند.
درباره زیارت اباعبدالله الحسین(ع) باز معرفت زائر را چنین بیان می کند:«عرّف بحقه و حُرمته و ولایته»5؛حق امام و احترام و ولایتی که دارد بشناسد.
بیان حق امام
نویسنده همین مقدار از سخنان معصومین را کافی برای توضیح معنی «معرفتِ حق امام» می داند.امّا آنچه به اختصار باید بیان شود موضوع پر اهمیت «حق» است در اسلام که خود شرحی گسترده دارد،و از «حقُّ الله» آغاز و تا «حق مَرکوب» و زمینی که شخص در اختیار دارد – و باید آباد نماید – ادامه می یابد و همه را در بر می گیرد.6
در اینجا مقصود از «حق» تکلیف و مسئولیتی است که مسلمان نسبت به آفریدگار،خانواده،محیط کار و زندگی،جامعه،هیأت حاکمه و وسائل زندگی و خلاصه آنچه خدا در اختیارش قرار داده دارد.در این باره معمولاً از حق پدر و مادر و همسایه و معلم زیاد شنیده ایم امّا حق بسیار مهمی که نشنیده ایم حق امام یعنی پیشوای دینی و رهبر فکری و حکومتی است7 و این است واقعیتی که طاغوتها از اعتقاد مردم به آن بیمناکند و از نشر و تبلیغ آن ممناعت می نماید.و به همین سبب کمتر بازگو شده است.
این حقیقت مورد قبول شیعه است که پیشوایی و ولایت امامِ منصوص و معیّن (به وسیله ی رسول خدا(ص)) در همه ابعاد زندگی مأمومین است.8 و همانطور که واسطه ی فیوضات الهی بر بندگان است،و مُبلّغ احکام شریعت و عالم به ظاهر و باطن قرآن و حقایق امور می باشد،همچنین در امور زندگی و اداره اجتماع و تعیین خط مشی حکومت اسلامی،همه و همه نیز امام واجب الاطاعه و قبول فرمانش فریضه است.
نکته
بعد از زیارت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) بیشترین تأکید درباره ی زیارت امام هشتم علی بن موسی الرضا(ع) شده.این تأکید و تشویق سبب روی آوردن شیعیان به زیارت هشتمین امام در مشرق کشورهای اسلامی – یعنی خراسان – شد که از آثار فرخنده ی آن ترویج مذهب شیعه در این سرزمین بود.
با ظهور صفویه و رسمیت یافتن تشیع و توجه زمامداران به آبادانی حرم مطهر رضوی ایجاد موقوفات و تأسیس مدارس دینی و کتابخانه ها و وجود علمای برزگ ادبی و دینی،مشهدالرّضا یکی از پایگاههای مهم تشیّع گردید.
پس از انقلاب اسلامی این روند بحمدالله پیشرفت بسیاری داشت،و مخصوصاً اماکن زیارتی و خدمات فرهنگی و درمانی گسترش چشمگیری یافت،که حاکی از مدیریت صحیح و سالم آستان قدس رضوی است.والحمدلله ولیِّ النِّعَم.
پی نوشت ها
1- ابن قولَوَیه در باببی مخصوص 17 حدیث نقل می کند با این مضمون مشترک که:هر کس سیّدالشهدا(ع) را «با معرفت به حقش» زیارت کند همه گناهانش آمرزیده می شود.
2- چون حدیث درباره ی زیارت ثامن الائمه است این تعبیر (یعنی غربت و دوری از وطن) آمده.
3- وسائل الشیعه،10/435.
4- کامل الزیارات،139.
5- همان،138،حدیث 3.
6- برای آشنایی با این حقوق از امام زین العابدین(علیه السلام)،تُحف العقول با ترجمه فارسی از انتشارات کتابفروشی اسلامیه،260 به بعد.
7- امام زین اعابدین(علیه السلام) می فرمایند:واجب ترین همه این حقوق بر تو حق پیشوایان تو است.و سپس حقوق رعیت و سپس حقوق خویشانت...و حق پیشوایان که بر تو است سه گونه است،واجب ترشان حقِّ حاکم است که تدبیر کار تو به دست اوست سپس حق آموزگار...» تُحف العقول،رسالة الحقوق،261.
8- برای آگاهی بر ابعاد مختلف ولایت ائمه معصومین رجوع شود به:ولاء و ولایتها،مرتضی مطهری.
منبع : گزیده ی شوق دیدار – زیارت و دورنمایه ی آن – دکتر محمّد مهدی رکنی یزدی.
انتهای پیام
