شیوه دسته برداری گندم وجودرسیستان
تاریخ انتشار : شنبه ۳ خرداد ۱۳۹۳ ساعت ۰۸:۲۷
وبلاگ شهریار زاهدان نوشت :
درسیستان گذشته ، پس ازفصل درو، بارگذاری دسته ها وسپس مرحله ی دسته برداری شروع میگردد معمولاًهمزمان با دسته برداری وحمل دسته های گندم به محل خرمن مراسم خوشه چینی هم توسط زنان اجرامی گردد.
عوامل ذیمدخل درآئین دسته برداری گندم وجو:
انجام آئین دسته برداری درمنطقه سیستان معمولاً اول صبح وهمزمان باخُنكای هواوزمانی كه كمترطوفان ووزشهای تندوجودداشته باشدبرگزارمیگردد.
خارج كننده ی باردسته ها: دربخش قبلی گفته شدكه دسته هابرای مصون ماندن ازوزش بادها ی فصلی معمولاً باتكه های كلوخ یك كیلویی به اصطلاح بارگذاری شدند وزمان برداشت دسته ها یكنفردركناردسته بردارمسئول كنارزدن كلوخه ها میباشد.
"ایله" eale :وسیله چوبی زاویه داری است كه دسته برداربرای مصون ماندن ازگزش های احتمالی خزندگان بیابانی كه درفصل گرمابه سایه خنك خوشه ها ودسته هاپناه آوردند ازآن برای برداشت دسته ازروی زمین استفاده میكند.
دسته بردار:درعرف سیستان فردی برای دسته برداری انتخاب میشدكه ازهمه جوانتر وقلچماق تربود زیرا توانایی بالای اوموتورمحركه ی دسته برداری وحمل به محل خرمن راسرعت می بخشید. بااویك یادونفركمك نیزهمراهی می كردند،یكنفربرای بستن پتو ویاسروك ودومی برای خارج كردن باردسته ها وبرقراری نظم خوشه چینهابود.
شخص دسته برداردرابتدای كاروفردی كه درحال چیدن خرمن بوددرانتها بعنوان محوری ترین مردان آئین دسته برداری نقش ایفامی كردند،دسته بردار، دسته های گندم رایكی یكی باوسیله ای بنام "ایله" جمع آوری ودرداخل پتو(سَروك) برای حمل میگذارد. درگذشته بعضی اعتقادداشتند اگه ماردرداخل دسته هایافت شود صاحب زراعت درآن سال خرمن پربركتی خواهدداشت.
سَروك "sarook": پتوی نازكی است كه درهریك ازچهارگوشه ی آن حدود یك مترطناب نازك بسته شده تا ظرفیت وحجم جاگیری آن را افزایش دهد. سروك معمولاً ظرفیت 5 تا7 دسته راداراست.
خوشه چین:درگذشته های دور معمولاً درمراسم دسته برداری بدنبال فرد دسته بردار تعدادی خوشه چین كه عمدتاً زن بودند برای جمع آوری اندك خوشه های باقی مانده ازگندم زار وظیفه جمع آوری داشتند، آنهاحق نداشتند وارد دسته های برنداشته شوند و یا خوشه ای ازداخل دسته هاجداسازند.
درفرهنگ سیستان خوشه های جمع آوری شده توسط خوشه چین متعلق به شخص خوشه چین بود.
مردان حمل كننده : پس ازآنكه دسته بردارتعدادكافی دسته داخل "سروك"قرارداد سریعاً سروك یا پتو به كمك اولین فرد حمل كننده ویكنفركمك دسته برداربسته میشد وبالای سر حمل كننده قرارمی گرفت، معمول كاردرحمل دسته های گندم بستگی به فاصله ی محل استقرارخرمن بامحل دسته برداری داشت ، اگر فاصله زیادبود حامل خوشه ها پس ازحمل حداقل 50 تا 100 متر این مسئولیت رابه نفربعدی میداد وازاویك سروك یاپتوی خالی تحویل میگرفت وهمین ترتیب رعایت میشد تابه خرمن می رسید ، ترتیب چیدن خرمن باتوچه به بادخیزبودن سیستان باتخصص ویژه ای چیده میشد كه این امر به مردان مسن وباتجربه واگذارمیشد كه به او"میرخرمن" اطلاق می شد.
دربعضی از مناطق سیستان كه مالكین دارای اراضی متفرق بودند ومعمولاً هرمالك یك خرمن گندم ویك خرمن جو بیشترتشكیل نمی داد درمسیرحمل دسته های گندم كه نزدیك ترین مسیرنیز انتخاب میشد بعضاً 20 تا25 نفرزارع وكشاورز به ترتیب درمسیر حمل دسته ها تاخرمن اصلی قرارمی گرفتند وصحنه های بدیعی رااز همیاری وكمك به یكدیگرخلق می كردند.
شخص نگارنده دردوران كودكی صبح علی الطلوع خود ازبالای بام خانه واركناركولك شاهد مناظر زیبای وحدت وهمبسگی سیستانیان درجمع آوری خوشه های رزق وروزی وخرمن كردن آنها بوده است.
درگذشته سیستان وجود خرمن های معظم ودههاخرواری بسیارزیاد بود.یادش بخیر.وباآرزوی سیستانی آبادوپُرآب.
درسیستان گذشته ، پس ازفصل درو، بارگذاری دسته ها وسپس مرحله ی دسته برداری شروع میگردد معمولاًهمزمان با دسته برداری وحمل دسته های گندم به محل خرمن مراسم خوشه چینی هم توسط زنان اجرامی گردد.
عوامل ذیمدخل درآئین دسته برداری گندم وجو:
انجام آئین دسته برداری درمنطقه سیستان معمولاً اول صبح وهمزمان باخُنكای هواوزمانی كه كمترطوفان ووزشهای تندوجودداشته باشدبرگزارمیگردد.
خارج كننده ی باردسته ها: دربخش قبلی گفته شدكه دسته هابرای مصون ماندن ازوزش بادها ی فصلی معمولاً باتكه های كلوخ یك كیلویی به اصطلاح بارگذاری شدند وزمان برداشت دسته ها یكنفردركناردسته بردارمسئول كنارزدن كلوخه ها میباشد.
"ایله" eale :وسیله چوبی زاویه داری است كه دسته برداربرای مصون ماندن ازگزش های احتمالی خزندگان بیابانی كه درفصل گرمابه سایه خنك خوشه ها ودسته هاپناه آوردند ازآن برای برداشت دسته ازروی زمین استفاده میكند.
دسته بردار:درعرف سیستان فردی برای دسته برداری انتخاب میشدكه ازهمه جوانتر وقلچماق تربود زیرا توانایی بالای اوموتورمحركه ی دسته برداری وحمل به محل خرمن راسرعت می بخشید. بااویك یادونفركمك نیزهمراهی می كردند،یكنفربرای بستن پتو ویاسروك ودومی برای خارج كردن باردسته ها وبرقراری نظم خوشه چینهابود.
شخص دسته برداردرابتدای كاروفردی كه درحال چیدن خرمن بوددرانتها بعنوان محوری ترین مردان آئین دسته برداری نقش ایفامی كردند،دسته بردار، دسته های گندم رایكی یكی باوسیله ای بنام "ایله" جمع آوری ودرداخل پتو(سَروك) برای حمل میگذارد. درگذشته بعضی اعتقادداشتند اگه ماردرداخل دسته هایافت شود صاحب زراعت درآن سال خرمن پربركتی خواهدداشت.
سَروك "sarook": پتوی نازكی است كه درهریك ازچهارگوشه ی آن حدود یك مترطناب نازك بسته شده تا ظرفیت وحجم جاگیری آن را افزایش دهد. سروك معمولاً ظرفیت 5 تا7 دسته راداراست.
خوشه چین:درگذشته های دور معمولاً درمراسم دسته برداری بدنبال فرد دسته بردار تعدادی خوشه چین كه عمدتاً زن بودند برای جمع آوری اندك خوشه های باقی مانده ازگندم زار وظیفه جمع آوری داشتند، آنهاحق نداشتند وارد دسته های برنداشته شوند و یا خوشه ای ازداخل دسته هاجداسازند.
درفرهنگ سیستان خوشه های جمع آوری شده توسط خوشه چین متعلق به شخص خوشه چین بود.
مردان حمل كننده : پس ازآنكه دسته بردارتعدادكافی دسته داخل "سروك"قرارداد سریعاً سروك یا پتو به كمك اولین فرد حمل كننده ویكنفركمك دسته برداربسته میشد وبالای سر حمل كننده قرارمی گرفت، معمول كاردرحمل دسته های گندم بستگی به فاصله ی محل استقرارخرمن بامحل دسته برداری داشت ، اگر فاصله زیادبود حامل خوشه ها پس ازحمل حداقل 50 تا 100 متر این مسئولیت رابه نفربعدی میداد وازاویك سروك یاپتوی خالی تحویل میگرفت وهمین ترتیب رعایت میشد تابه خرمن می رسید ، ترتیب چیدن خرمن باتوچه به بادخیزبودن سیستان باتخصص ویژه ای چیده میشد كه این امر به مردان مسن وباتجربه واگذارمیشد كه به او"میرخرمن" اطلاق می شد.
دربعضی از مناطق سیستان كه مالكین دارای اراضی متفرق بودند ومعمولاً هرمالك یك خرمن گندم ویك خرمن جو بیشترتشكیل نمی داد درمسیرحمل دسته های گندم كه نزدیك ترین مسیرنیز انتخاب میشد بعضاً 20 تا25 نفرزارع وكشاورز به ترتیب درمسیر حمل دسته ها تاخرمن اصلی قرارمی گرفتند وصحنه های بدیعی رااز همیاری وكمك به یكدیگرخلق می كردند.
شخص نگارنده دردوران كودكی صبح علی الطلوع خود ازبالای بام خانه واركناركولك شاهد مناظر زیبای وحدت وهمبسگی سیستانیان درجمع آوری خوشه های رزق وروزی وخرمن كردن آنها بوده است.
درگذشته سیستان وجود خرمن های معظم ودههاخرواری بسیارزیاد بود.یادش بخیر.وباآرزوی سیستانی آبادوپُرآب.
