در عالم هستی ما انسان ها نسبت به نعمت هایی که از طرف خداوند به ما داده شده وظایفی داریم که در این جا می خواهیم تأملی بیشتری بر رو دو نعمتی که واقعا برای انسان حیاتی هستند بپردازیم یکی از این نعمت ها چشم ها هستند که انسان به وسیله آن می تواند اطراف خود را ببیند که اگر بخواهیم ارزش واقعی آن را درک کنیم باید پای درد و دل های افراد نابینا بنشیم اما این جا سوالی برای انسان پیش می آید که آیا به وسیله این چشم ها می توان همه چیز را نگاه کرد یا محدودیت هایی وجود دارد برای اینکه بتوانیم به این سوال پاسخی جامع و کامل دهیم بایستی به برنامه ی کامل و جامعی که از سوی خداوند برای انسان فرستاده شده نگاهی خاص بیندازیم.
قل للمومنين يغضوا من ابصارهم و يحفظوا فروجهم ذلك ازكى لهم انّ اللّه خبير بما يصنعون # و قل للمومنات يغضضن من ابصارهنَّ و يحفظنَ فروجهنَّ و لا يُبدينَ زينتهنَّ الا ما ظَهَرَ منها وَليَضربنَ بخُمُرِهنَّ على جُيُوبهنَّ و لا يبدين زينتهن
((به مومنان بگو چشم هاى خود را (از نگاه به نامحرمان ) فروگيرند، و عفاف خود را حفظ كنند؛ اين براى آنان پاكيزه تر است ؛ خداوند از آنچه انجام مى دهند آگاه است ؛ و به زنان باايمان بگو چشم هاى خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گيرند، و دامان خويش را حفظ كنند و زينت خود را جز آن مقدار كه نمايان است آشكار ننمايند، و (اطراف ) روسرى هاى خود را بر سينه خود افكنند (تا گردن و سينه با آن پوشانده شود) و زينت خود را آشكار نسازند.))
در این آیه از سوره مبارکه نور مشخص می شود که انسان این حق را ندارد که بوسیله چشمان خود هر چه را که می خواهد ببیند و از این نعمت باید در راستای رسیدن به کمال خویش استفاده کند که این مطلب در کلام امام سجاد(ع) کاملا مشهود می باشد.
و اءَمَّا حَقُّ بصرك فغضُّهُ عمَّا لا يحلُّ لك و تَركُ ابتذالهِ الا لموضعِ عبرة تستقبل بها بصرا اءو تعتقد بها علما فانَّ البصرَ بابُ الاعتبار.
اما حق چشم تو آن است كه آن را از هر ناروا بپوشانى و با استفاده از چشم ، عبرت آموزى و جز بدين منظور آن را به كار نگيرى و از هرزه نگرى و بيهوده نگاه كردن پروا كنى ؛ زيرا با چشم يا بايد بر دانش خود بيفزايى و يا بينش خود را افزون كنى ، چرا كه چشم ، وسيله عبرت آموزى است.
با توجه به این سخن امام در میابیم که چشم وظایفی نیز داردکه اگر به آنها عمل شود حق او ادا می گردد از جمله این وظایف:
- پرهیز از نگاه های حرام
- عبرت آموزی
- دانش اندوزی
می باشد که اگر ما انسان این حقوق را بجا بیاوریم به کمال و سعادت خویش و آنچه که خدا متعال به ما انسان ها وعده داده است نزدیکتر می شویم.
اما یکی دیگر از این نعمت های حیاتی گوش است که به منزله رسانه ای برای ما میباشد که پیام ها رامی گیرد و این اطلاعات را به جایی که تصمیم گیری می شود، می رساند. همان طور که چشم حقوقی دارد گوش نیز دارای حقوقی می باشد که در کلام امام سجاد این گونه بیان می شود:
و اءَمَّا حَقُّ السَّمع فتنزيهُهُ عن اءَن تَجعَلهُ طريقا الَى قلبكَ الا لِفَوهَة كريمَة تُحدثُ فى قلبك خيرا اءَو تُكسبُ خُلُقا كريما فَاِنَّهُ بابُ الكَلامِ الى القلبِ يؤِدَّى به ضُرُوبُ المعانى على ما فيها من خير اءَو شرّ ولا قوّةَ الا باللّه .
و امَّا حق گوش ، بازداشتن آن از شنيدن غيبت و هر چيزى كه شنيدنش ناروا و حرام است ؛ و پاكيزه داشتن آن براى سخنانى كه دل را سرشار از خير و خوبى مى كند؛ و اخلاق كريمه و بزرگوارى را به انسان مى آموزد؛ زيرا گوش دريچه ورود كلمات و سخنان به دل است و از طريق آن اقسام مفاهيم خير و شر، به جان ها مى رسد.
از مصادیق چیز های ناروا مطالب لغو و لهو، حرف های باطل و هرزه گویی است که برای انسان حاصلی جز زیان ندارد.
با توجه به مطالبی که گفته شد. می توان این نتیجه را گرفت که در دنیای امروز ما برخی از وسایل که با عنوان تکنولوژی وارد زندگی ما انسان ها شده اند می تواند در صورت استفاده نادرست از آنها ما را از سعادت و کمال انسانی دور و حتی به جایگاهی پست تر از جایگاه برخی از حیوانات تنزل دهد.
امروزه ماهواره، تلویزیون، رادیو و دیگر رسانه ها بیشتر باور های انسان را رقم می زنند که با توجه به گستردگی این شبکه ها و برنامه ها که اغلب آن ها هم مطالب لغو و بیهوده را انتشار می دهند و باعث ترویج نگاه های حرام در انسان می گردد ما انسان امروزی باید بیشتر مراقب گوش و چشم و حقوق آنها باشیم و این را بیاد آوریم که روزی می آید که مهر خاموشی بر دهان ها خواهند زد و این اعضا و جوارح انسان است که به سخن در می آیند و به آنچه انجام داده اند اعتراف می کنند.
