تاریخ انتشار : دوشنبه ۱۶ تير ۱۳۹۳ ساعت ۱۲:۲۸

وبلاگ شهریار زاهدان نوشت :
یکی از طوایفی که مدت مدیدی است در سیستان زندگی می کنند و کارشان مطربی است و بصورت دوره گرد و چادر نشینی زندگی می کنند (چلیها) هستند . می خواهم بدانم ریشه تاریخشان از کجاست وجرا دهل وساز سیستانی فقط توسط آنها احرا میشود از کجا آمده اند و موطن اصلیشان کدام سرزمین است؟

البته در تاریخ جهانگشای نادری اشاره ای به این مطلب شده که نادر پس از فتح هند وهنگام بازگشت برای اینکه سپاهیان در هنگام بازگشت خسته نشوند عده ای مطرب از هند به همراه خود آورد که شاید همین چلیها باشند ، که در سراسر کشور پراکنده شده اند و چون از خود فرهنگی نداشتند تحت تاثیر فرهنگ و مذهب محل اقامت خویش قرار گرفته اند کما اینکه زیاد پایبند به دین و مذهب نیستند و زندگی خاص خودشان را دارند که عده ای از آنان در شمال به گودارو غربتی معروف شده اند وکار آنان نیز همان مطربی و ساز و دهل است . شاید ریشه اصلی چلیها و گودارها وغربتی ها و ....یکی باشد

امروزه در کرمان «لولی» و «سوری»، در اصفهان «فیوج»، در استان مرکزی و همدان«غربت» (غربتی) و «کولی»، در تهران «غربال‌بند»، در خراسان «قرشمال»، «قروشمال» ، «قرشمار»و «غرشمار»(لغت «قرشمال» که در خراسان رایج است به معنی «غیرشمار» یا «بی‌شمار» یا «در شمار غریبه‌ها» به کار می‌رود و همچنین قرشمال(کرشمال) در زبان سانسکریت به معنی کشاورز است).

در دامغان «غریشمار» ،در بجنورد «قلقلی»و«قرشمال»،در ملارد«غربتی» و«غربال بند» ،در زنجان «کلیلانی»( کیلانی،گیلانی )، در کرمانشاه «سوزمانی»،«قره چی»و«خراط»،در آذربایجان «قره‌چی» یا «قاراچی»(«قاراچی» به معنی سیاه‌چادر به خاطر سیاهی پوست کولی‌ها و شاید هم اشاره به کراچی(شهری در پاکستان)دارد)،«چلینگر» ،«کولی»، در کردستان «قره‌چی»، «سوزمانی» ، «دوم»،در مازندران و گرگان «جوکی» و« گدار»،در قزوین«رومانلو»،«رومانو»،«زرگر»،در شیراز «غربتو»،«کولی» و «لولی» و در بلوچستان «لوری» ،«جت»،خوانده می‌شوند.

در هندوستان به آنها «کاولی» می‌گویند و در ایران با حذف «الف»، کولی نامیده می‌شوند. بنابراین واژه کولی از ریشه کابلی یا کاولی است. کولی ها در بخش‌هایی از البرز جنوبی نیز با نام گودار شناخته می‌شوند و به زبان درون‌قومی خود را چوله می‌نامند. در بعضی مناطق هم به ایشان چلنگر هم گفته می‌‌شود که این برای پیشه ایشان است که آهنگری است. تیره‌ای ازکولی ها نیز که به جوکی شهرت دارند به وسیله‌ی آهنگری و ساخت ابزار و ادوات ابتدایی کشاورزی روزگار می‌گذرانند.

جی ـ پی ـ تیت که در اواخر دوران قاجار از سوی دولت بریتانیا جهت تعیین حدود مرزی ایران و افغانستان به منطقه‌ی سیستان اعزام شده بود، تحقیقاتی را در مورد اقوام ساکن در بلوچستان و ازجمله گوجرها که شاخه‌ای از کولی‌ها هستند، به عمل آورده و آنان را با گودارهای ساکن در شمال ایران و جات‌ها از یک ریشه قلمداد نموده است.

نکته‌ی قابل توجه در تحقیقات او انتساب خاستگاه اصلی جات‌ها، گوجرها و گودارها از آسیای میانه و مهاجرت بعدی آنان به هند، سیستان و نواحی دیگر است. او در این رابطه می‌نویسد: «از ویژگی‌های گوجرها به نظر می‌رسد که آباء و اجدادشان سپاهی از شبانان بودند، بنابراین، اعتقادی صحیح است که آنان را چوپان‌های چادرنشین و یا خانه‌بدوش از میدان‌های آسیای میانه بدانیم که احتمالاً بعد از شکست هن‌ها [هون‌ها؟] در قرن ششم میلادی وارد هند شده‌اند.» به رغم کنکاش گسترده و ارزشمندی که جی ـ پی ـ تیت در مورد موقعیت و پیشینه‌ی کولی‌های مناطق شرقی ایران به عمل آورده است، اما نظر او در مورد خاستگاه اولیه‌ی کولی‌ها مورد تردید جدی قوم‌شناسان است.

با وجود اینکه کولی‌ها اساساً مردمی صبور، قانع و ساده‌زیست بوده و نسبت به موضوعات سیاسی و اجتماعی جوامع محل زندگی و کوچ خود مطلقاً بی‌تفاوتند، ولی گاه‌گاه تحت تعد‌ّیات و آزار نژادپرستانه یا مذهبی برخی دولت‌ها و جوامع بومی قرار داشته‌اند.

خصوصیات فردی و رفتار اجتماعی کولیان آنان را به کاست‌های موجود در هند شبیه ساخته است. آنچه مسلم است کولی‌ها از بازماندگان مهاجرینی هستند که به واسطه‌ی انگیزه‌ها و عوامل قومی و یا یک رشته حوادث تاریخی به ایران کوچیده‌اند. منابع تاریخی در چند مورد به چگونگی مهاجرت و جابه‌جایی این قوم اشاره نموده‌اند. بر اساس منابع یادشده یک دوره از مهاجرت آنان مربوط به پادشاهی بهرام گور است که به نقل از مروج‌الذهب آورده شده است.

همچنین گفته میشود شاپور اول هنگام ساختن پل شوشتر چند هزار کولی را از کابل به خوزستان آورد.